Kunstenares en docent Paula de Ruiter artist-in-residence op Spitsbergen

KAMPEN/LONGYEARBYEN – Kunstenares, tekendocent en zeiler Paula de Ruiter (72) uit Kampen is teruggekeerd van een Noordpoolavontuur. Als artist-in-residence verbleef ze twee weken in Longyearbyen op Spitsbergen, een eilandengroep in de Noordelijke ijszee. Ze gaf er onder andere een lezing over haar eerdere verblijven op de Noorse archipel en haar briefwisseling met schrijfster Christiane Ritter (1897-2000) die op Spitsbergen haar boek ‘A woman in the polar night’ schreef. Terug in de grafiekwerkplaats van Quintus vertelt ze over haar belevenissen.

In de zomer van 1934 reist de Oostenrijkse Christiane Ritter haar man – die onderzoeker is – achterna naar de Noordpool. Ze wonen een jaar lang in een primitieve hut in het afgelegen Svalbard op Spitsbergen. Ze hebben geen technische hulpmiddelen: behalve de natuur en de leegte is er niets. Tijdens de maanden durende poolnacht, als de mannen lange periodes weg zijn voor de jacht terwijl het 24 uur per dag donker is, komt Christiane de hut alleen uit om die na een sneeuwstorm uit te graven. In haar boek ‘Een vrouw in de poolnacht’ beschrijft ze aanstekelijk hoe ze standhield in de ijzige kou en begon te houden van de overweldigende natuur en de ontzaglijke stilte, ver weg van de westerse wereld. Meer dan een half miljoen exemplaren zijn er sinds 1938 van verkocht, maar pas in 2018 verscheen de Nederlandse vertaling.

Bastaert van Campen
Ook de Kamper kunstenares en tekendocent Paula de Ruiter maakte de reis naar Spitsbergen. Met haar man zeilde ze in de jaren 80 en 90 ongeveer 15 keer naar Svalbard en andere noordelijke bestemmingen. De trotseerden de Straat van Hinlopen en waren hiermee het eerste Nederlandse zeiljacht dat ooit door deze meestal bevroren zeestraat voer. Paula: “Christiane Ritter was de eerste Europese vrouw die overwinterde op het noordelijkste puntje van de wereld. Heel vooruitstrevend voor die tijd. Toen mijn man en ik in de jaren ’80 met onze zelfgemaakte boot ‘De Bastaert van Campen’ voor het eerst naar Spitsbergen voeren, zonder hulp van GPS, radar of andere navigatiemiddelen, wilden we natuurlijk ook de hut van Christiane Ritter zien. Door dat bezoek aan haar hut kreeg ik contact met Christiane die inmiddels in Wenen woonde. We hebben jarenlang gecorrespondeerd. Ze is uiteindelijk 103 jaar geworden.”

‘Verdens nordligste kunstsenter’
Inmiddels is de Kamper tekendocent met pensioen, maar nog steeds werkt en experimenteert ze bijna wekelijks in de Grafiekwerkplaats van Quintus met verschillende druktechnieken geïnspireerd op haar zeiltochten rond Svalbard. Over haar briefwisselingen met Christiane Ritter, de nautische avonturen op en rondom Spitsbergen en haar grafische werk, gaf Paula op uitnodiging van het Spitsbergen Artists Center een drukbezochte lezing in Nordover, ‘verdens nordligste kunstsenter’ (’s werelds noordelijkste kunstencentrum) in Longyearbyen: “Mijn laatste verblijf op Spitsbergen was in 1999. Toen kunstenares Marieke ten Berge uit Oosterwolde – die vaker op Spitsbergen verblijft en werkt – mij uitnodigde als artist-in-residence, kon ik die unieke kans niet laten schieten. Het noorden heeft mij altijd getrokken. Wij verbleven er destijds normaliter in de zomermaanden en dan is het 24 uur per dag licht. Je zag er poolvossen, ijsberen, walrussen, rendieren. Maar ook de ongerepte natuur, het licht; één en al inspiratie. Ik maakte aan boord allemaal schetsjes om die later te gebruiken in pentekeningetjes en linosnedes. Het was dus heerlijk om daar weer te zijn. Het verblijf op het Spitsbergen Artists Center was ook geweldig. Iedereen zat in de avond gezellig bij elkaar, mensen waren aan het tekenen, handwerken of op een andere manier creatief bezig. Genoeg inspiratie om weer lekker aan de slag te gaan hier in de grafiekwerkplaats.”